اکوسیستم متفاوت دریاچه چیتگر در تهران

اکوسیستم متفاوت دریاچه چیتگر در تهران

دریاچه‌ شهدای خلیج فارس یا چیتگر، دریاچه‌ای مصنوعی است که شهرداری تهران به منظور تلطیف و کاهش آلودگی هوا آن را ساخته است. در این دریاچه که در شمال غرب تهران واقع است، امکانات مختلف تفریحی و رفاهی نیز وجود دارد. همچنین از آن‌جا‌که در نزدیکی بسیاری از مکان‌های دیدنی و گردشگری تهران واقع شده، روزانه افراد زیادی به آن‌جا می‌روند.

دریاچه چیتگر یا دریاچه شهدای خلیج‌فارس دریاچه‌ای مصنوعی است که در شمال غرب تهران و در منطقه ۲۲ شهرداری تهران واقع شده‌ است. این دریاچه از شمال و شرق به محور چهار باغ و از جنوب و جنوب غرب به پارک جنگلی چیتگر و از غرب به بافت مسکونی منطقه ۲۲ شهرداری تهران محدود است.

سابقه طرح ساخت دریاچه‌ی مصنوعی شهدای خلیج‌فارس (چیتگر) به نخستین طرح جامع تهران که پیش از انقلاب اسلامی و در سال ۱۳۴۷ تدوین شد، بازمی‌گردد. اما از آن زمان تاکنون بسیاری ساخت چنین دریاچه‌ای را رویا می‌دانستند. با این وجود موضوع ساخت دریاچه مصنوعی شهدای خلیج‌فارس (چیتگر) در برنامه‌ی جامع دوم و سوم تهران نیز تکرار شد و در دوره اخیر شهرداری تهران، بالاخره برای نخستین بار و در این چند سال شهرداری تهران برای ساخت تنها دریاچه مصنوعی پایتخت شکل گرفت.

عملیات اجرایی ساخت دریاچه چیتگر در فضایی به وسعت حدود ۱۴۰ هکتار واقع در شمال پارک جنگلی چیتگر در محدوده شمال غرب پایتخت با سرعتی مضاعف دنبال می‌شود.

دریاچه چیتگر از بارش‌های فصلی و آب موقت رودخانه کن و روان آبهای تهران بهره می‌برد و می‌تواند در تعدیل هوای پایتخت و افزایش رطوبت هوا کمک کند.

این دریاچه با مساحت حدود ۳۵۵ هکتار و گنجایش ۳۵ میلیون مترمکعب آب در طرح جامع و طرح تفصیلی مصوب منطقه ۲۲ گنجانده شده است. همچنین این دریاچه به عنوان یک وسعت بزرگ آبی می‌تواند سفره‌های زیرزمینی تهران در غرب را سیراب کند. شهری که آرام آرام سفره‌هایش رو به تخلیه رفته با اجرای این پروژه عظیم می‌تواند از احتمال فرو نشست خاک جلوگیری کند.

این دریاچه‌ی مصنوعی که منبع تلطیف هوا در حوزه‌ی غرب تهران به شمار می‌رود، در کنار پارک جنگلی چیتگر می‌تواند اثرات بسیار مطلوبی در کاهش آلودگی هوا داشته باشد.

با توجه به بافت پیچیده و ناهمگون و افزایش تراکم روزافزون جمعیت، شهر تهران با افزایش آلودگی بیش از حد استانداردهای بین‌المللی مواجه شده که در این راستا به دلیل وزش بادهای موسمی از سمت غرب به شرق همواره محیط بکر و دست‌نخورده شمال غرب تهران مورد توجه مسئولین واقع شده است.

پارک چیتگر با مساحت تقریبی ۹۵۰ هکتار از دیرباز مرکز جذب جمعیت جهت گذراندن اوقات فراغت ساکنان شهر تهران بوده‌ است. ولی به دلایل عدم استقرار کاربری‌های تفریحی مناسب و امنیت استفاده، بهره‌برداری دائمی از آن‌ها میسر نبوده است.
اهداف شکل‌گیری دریاچه مصنوعی شهدای خلیج‌فارس (چیتگر)

بالا بردن توان اکولوژیکی منطقه از طریق ایجاد و ارتقا قابلیت‌های تفریحی، تفرجی
جذب گردشگر و سرمایه‌گذاری بخش خصوصی و ایجاد اشتغال
کمک به رشد و توسعه اقتصادی
ایجاد چشم‌اندازهای زیبا، دل‌انگیز و منحصربه‌فرد برای منطقه
تغذیه سفره‌های آب زیرزمینی
تلطیف هوای منطقه ۲۲، حوزه غرب
پاسخ به برخی نیازهای فیزیولوژیکی و روانی شهروندان

مشخصات دریاچه

حجم مخزن ۱۱- ۹.۵ میلیون متر مکعب
مساحت محدوده دریاچه بر اساس طرح تفصیلی ۳۳۰ هکتار
مساحت مخزن دریاچه حدود ۲۲۰ هکتار
حجم دریاچه پشت سد: ۵/۶ میلیون متر مکعب
سطح دریاچه: ۱۳۸ هکتار
طول دریاچه: ۱۶۵۰ متر
حجم خاکبرداری: ۸۶۹،۰۰۰ متر مکعب
آسفالت: ۱۷۳،۸۰۰ متر مکعب

منابع تأمین آب دریاچه

حدود ۸۰% از محل آب رودخانه کن و ما بقی از رواناب‌های حوزه میانی و سطحی منطقه تأمین می‌شود.

تأثیرات زیست محیطی

با توجه به موقعیت قرار گیری دریاچه و جهت باد غالب شهر تهران (شمال غرب – جنوب شرق)
نقش دریاچه چیتگر در نفس گیری تلطیف هوا و بالا بردن رطوبت شهر تهران خصوصاً در منطقه غرب آن حائز اهمیت است.
تاثیرات مثبت در جهت ارتقاء شرایط اکولوژیکی منطقه
امکان استفاده از آب دریاچه برای تأمین بخشی از آب مورد نیاز آبیاری پارک چیتگر و فضای سبز حاشیه آن

جاذبه‌های تفریحی، توریستی

ایجاد فضای تفریحی متفاوت با سایر مکان‌های تفریحی حوزه غرب تهران
ایجاد محیطی زیبا و دلنشین برای گردشگران منطقه ای و فرامنطقه‌ای
ایجاد محیطی مناسب برای ورزش‌ها و بازی‌های آبی
ایجاد یک مجموعه‌ی کامل و متنوع تفریحی، توریستی با توجه به قرار گیری در مجاورت پارک چیتگر، محور تجاری، اداری و خدماتی چهار باغ، مجموعه ورزشی آزادی و پارک ارم
ایجاد چشم‌اندازهای زیبا و متنوع با توجه به عناصر عملکردی درونی و بیرونی دریاچه

مزیت‌های اقتصادی، اجتماعی

ایجاد محیطی سالم جهت پر کردن اوقات فراغت
اشتغال‌زایی حاصل از خدمات جانبی
درآمدزایی ناشی از رونق صنعت گردشگری
ایجاد ارزش افزوده منطقه به خصوص در کاربری‌های اطراف دریاچه

موقعیت دریاچه

موقعیت دریاچه در منطقه‌۲۲ چنان است که فضای شهری منطقه کاملاً آن را احاطه نموده است. بطوریکه دریاچه از شمال و شرق به محور چهار باغ و از جنوب و جنوب غربی به پارک جنگلی چیتگر و از غرب به بافت مسکونی منطقه محدود است.

امکانات تفریحی دریاچه شهدای خلیج فارس

محیطی زیبا و دلنشین برای گردشگری در تهران
چشم اندازهای زیبا و متنوع با توجه به عناصر عملکردی درونی و بیرونی دریاچه
جزایر تفریحی، جزایر حیات وحش، جزایر آموزشی، اسکله قایقرانی، پارک آبی، باشگاه ورزش‌های آبی، امکانات خدماتی رفاهی، شهربازی و امکانات اقامتی از جمله امکانات تفریحی این مجموعه است.
این مجموعه به دلیل مجاورت با پارک جنگلی چیتگر، پارک جنگلی لتمال کن، پارک ارم، محور چهار باغ، مجموعه ورزشی آزادی، شهر بازی هزار و یک شهر (تهران لند)، پردیس اسب سواری، آبشار البرز و روددره کن (بوستان جوانمردان) از مکان‌های تفریحی، گردشگری تهران است.

ورودی‌های پیاده

این مجموعه دارای ۸ ورودی اصلی است:

سه ورودی در شمال دریاچه
سه ورودی در شرق دریاچه
دو ورودی در غرب و شمال غرب (آزاد شهر)

فضاها و محورهای تفریحی، سلامت

محور‌های پیاده به طول حدود ۷ کیلومتر به صورت رینگ دور دریاچه
محور دوچرخه‌سواری به طول حدود ۸ کیلومتر
کوشک و رواق روی سد در جنوب دریاچه به طول ۸۰۰ متر
محور‌های پیاده فرعی داخل محدوده جنگلی
دو اسکله ویژه‌ی قایق‌های تفریحی و پدالی
درشکه در محور‌های عریض پیاده

فضاهای فرهنگی، مذهبی

جزیره شهدای تنب بزرگ
آمفی‌ﺗﺌﺎتر‌های روباز با ظرفیت ۱۰۰۰ و ۳۰۰۰ نفر در شرق و غرب سایت
باغ هنر زمینی، پردیس فرهنگ و هنر ایرانی برای ترویج فرهنگ و هنر ایرانی
موزه آب و خاک در غرب دریاچه
غرفه‌های عرضه محصولات فرهنگی و اطلاعات گردشگری

فضا‌های بازی

فضای بازی ساحلی با طراحی متناسب با پهنه‌ی شنی
امکانات مختلف بازی‌های آبی
آب‌نمای موزیکال با امکان فضای بازی کودکان
زمین‌های بازی پینت بال در محدوده جنگلی
فضا‌های بازی کودکان در پهنه‌ی ساحلی

فضای تندرستی و سلامت

تجهیزات ورزشی و بدن‌سازی متناسب با نیاز سالمندان، کودکان و ناتوانان جسمی
پردیس تندرستی

فضاهای ویژه و خاص

ایجاد آبشار‌های مصنوعی ویژه
ایجاد بزرگ‌ترین باغ صخره‌ای شاخص در پهنه ساحلی دریاچه

فضاهای خدماتی عمومی

پارکینگ‌های مسقف درضلع شمال، غرب و شرق دریاچه با گنجایش حدود ۲۰۰۰۰ واحد
پارکینگ‌های دوچرخه در حاشیه‌ی فضاهای جمعی
سرویس‌های بهداشتی
آلاچیق مذهبی و سکوی اقامه نماز
پارکبان و انتظامات
ایستگاه آتش نشانی در شرق سایت
اورژانس و کمک‌های اولیه
سیستم‌های حفاظتی و هشدار برای غریق و آتش‌سوزی

فضاهای پذیرایی و اقامت موقت

رستوران‌های واقع در بخش شرقی و شمالی و غربی سایت
غرفه‌های تنقلات و غذا‌های سرد
آلاچیق

مسیر دسترسی دریاچه چیتگر

مسیر شماره یک: همت غرب، شهید خرازی، خروجی دریاچه شهدای خلیج فارس

مسیر شماره دو: اتوبان آزادگان شمالی، خروجی شهید خرازی، خروجی دریاچه شهدای خلیج فارس

مسیر شماره سه: جاده مخصوص کرج، خروجی ایران خودرو شمالی

شماره روابط عمومی دریاچه شهدای خلیج فارس:

۴۴۷۱۴۳۳۳ – ۴۴۷۳۱۵۸۴