غار علیصدر ، جاذبه های گردشگری همدان
غار علیصدر ، جاذبه های گردشگری همدان
غار علیصدر
غار علی صدر یکی از بی نظیرترین و خوش منظره ترین غارهای طبیعی قابل قایقرانی جهان است که در روستای علیصدر از توابع بخش گل تپه شهرستان کبودراهنگ و ۷۵ کیلومتری شمال غربی شهر همدان؛ به طول جغرافیایی ۴۸ درجه و ۱۸ دقیقه و عرض ۳۵ درجه و ۱۸ دقیقه و ارتفاع ۱۹۰۰ متر از سطح دریا واقع شده است.
غار علیصدر در کوه نه چندان مرتفع ساری قیه ( صخره زرد) ایجاد شده که در قسمت جنوب روستای علیصدر و چسبیده به آن قرار گرفته است. در این کوه دو غار دیگر به نام های غار سراب و غار سوباشی وجود دارد که به ترتیب ۷ و ۱۱ کیلومتر با غار علیصدر فاصله دارند و چنان که در منابع جغرافیایی آمده آب غار علیصدر از غار سراب سرچشمه می گیرد.
تاریخچه غار علی صدر در همدان:
نام اصلی غار علی صدر «غار علی سرد» یا «غار علی سد» بوده که به تدریج اصطلاحا به علیصدر معروف شده است. در فرهنگ جغرافیایی ایران و فرهنگ دهخدا، به نام « غار علی سرد» آمده ولی هر دو این منابع نام اصلی آن را « علی سد» ذکر کرده اند. آنچه مسلم است تا این تاریخ در هیچ نوع مدرک تاریخی نامی به عنوان علیصدر ذکر نشده با این وجود خود اهالی نیز آن را علیصدر می گویند. قدمت سنگ های تشکیل دهنده کوه غار علیصدر در حدود دوران دوم زمین شناسی یعنی دوره ژوراسیک ( ۱۹۰ تا ۱۳۶ میلیون سال قبل ) تخمین زده می شود.
مردم روستای علیصدر و روستاهای اطراف از قدیم غار علی صدر را می شناختند و از آب آن نیز بهره می بردند ( مجرایی که از محوطه ورودیه غار علیصدر تا محل آب حفر شده، این مسئله را تایید می کند)؛ ولی شناسایی مفصل و معرفی آن به حدود ۱۵ سال پیش از انقلاب بر می گردد که بنابر نظری اولین بار توسط افسری به نام « سرهنگ یحیایی » که فرمانده پادگان همدان بود و بنابر نظر دیگر توسط گروه کوهنوردی همدان انجام پذیرفت و توسعه آن با تعریض دهنه ورودیه غار علیصدر آغاز شد و به تدریج به صورت فعلی در آمد.
مشخصات غار علی صدر:
در بدو ورود شاهد رسوبات کربنات کلسیم در سقف و دیواره های محدوده وسیعی از غار علیصدر هستیم، این رسوبات گویای این هستند که در گذشته در محدوده غار علیصدر نیز آب وجود داشته است. ارتفاع فعلی آب درون غار علیصدر در حدود ۵۰ متر پایین تر از این محدوده است. ارتفاع آب غار علی صدر همدان در قسمتهای مختلف آن از صفر تا ۱۴ متر در نوسان است. تمامی کانال های غار علیصدر در همدان هنوز کشف نشده اما در برخی از کانال های غار ۱۰ الی۱۱ کیلومتر پیشروی شده است؛ به طور رسمی در حال حاضر۲۱۰۰متر مسیر آبی از طول غار شناسایی شده که ارتفاعی بین ۱ تا ۳۵ متر، عرض ۲ تا ۱۵ متر و عمق ۱ تا ۱۷ متر دارد. برای بازدید از غار علیصدر در همدان پس از طی مسیر قابل قایقرانی، مسیر نسبتا طولانی در خشکی طی می شود و پس از آن دوباره گردش با قایق ادامه می یابد. از ۱۴ کیلومتر مسیر کشف شده، ۴ کیلومتر از معابر که با پرژکتور نور پردازی شده اند مورد بازدید قرار می گیرند.
محوطه اصلی غار علیصدر در همدان از تعداد زیادی تالار بزرگ و کوچک و پیچ در پیچ تشکیل شده است که به وسیله دهلیز ها و دالان های مشبک با یکدیگر مرتبط می شوند و برخی از آنها وسعتی بیش از چند صد متر مربع دارند. سقف غار علی صدر ( که در برخی قسمت ها تا ۱۰ متر از سطح آب ارتفاع دارد) پوشیده از رسوبات کربنات کلسیم خالص و مخلوط با عناصر شیمیایی دیگر است. این رسوبات به صورت های مختلف استالاگتیت هایی با فرم های جذاب ایجاد کرده اند و در کف غار علیصدر و در جاهایی که آب وجود ندارد نیز استالاگمیت ها منظره زیبایی بوجود آورده اند.
مشخصات آب غار علی صدر:
منشا آب غار علی صدر چشمه های زیر زمینی و علاوه بر آن، ریزش های جوی است که به صورت قطرات آب از دیواره ها و سقف غار به درون آب می ریزد. در کل غار علیصدر عظیم از طریق فرسایش و ایجاد حفره های ریز در توده سنگ های آهکی و به هم پیوستن تدریجی این حفره ها در طی سالیان طولانی ایجاد شده است.
بر اساس رده بندی حرارتی آب غار علی صدر جزو آب های سرد (حدودا ۱۲ درجه) محسوب می شود. همچنین فاقد بو و مزه خاص است، رنگ آن آبی کم رنگ و بسیار زلال است به طوری که حتی در نقاطی با عمق آب غار علیصدر ۵ متر بستر آن در نور معمولی و با چشم غیر مسلح به خوبی قابل رویت است.
طبق آزمایشات آب جزو آب های بی کربناته کلسیک سبک دارای pH اسیدیسیته نزدیک به خنثی می باشد همچنین به دلیل وجود املاح آهکی غیر قابل شرب و از لحاظ میکروبی نیز آلوده و در نتیجه فاقد هر نوع حیات جانوری می باشد. هوای داخل غار علی صدر همدان سبک، تمیز، عاری از گرد و غبار و کاملا ساکن است به طوری که چنانچه شمعی در آن روشن کنند هیچ گونه حرکتی در شعله شمع دیده نمی شود.
قایقرانی در غار علی صدر:
آنچه غار علی صدر در همدان را از سایر غارهای آبی جهان متمایز می کند، سهولت استفاده از کانالهای آبی درون غار علی صدر است که به سبب وسعت آن به راحتی می توان در آن طی مسیر کرده و با قایق های معمولی از درون آنها گذشت.
توسعه گردشگری غار علیصدر:
تا سال ۱۳۵۲ دهانه غار علی صدر تنگ و در حدود ۵۰ سانتیمتر بود و دسترسی به داخل غار آبی علیصدر تنها توسط کوهنوردان حرفهای ممکن بود؛ تا این که عبدالله حاجیلو که از سال ۱۳۴۱ ریاست هیئت کوهنوردی همدان را بر عهده داشت و از جلب توجه مقامات برای توسعه غار علیصدر مأیوس شده بود، شخصاً دست به کار شد و با مقبولیتی که در شهر و استان داشت با کمک مردم محلی و استفاده از بازوی هیئت کوهنوردی و انجمن شهرستان و استان، سرانجام دهانه غار علیصدر در اردیبهشت ماه ۱۳۵۳ به عرض ۵ متر و ارتفاع ۳ متر باز شد. در سال بعد، با بتون ریزی قسمتی از کف غار، مسیر خشکی نیز برای راهپیمایی در غار ایجاد شد و سپس با تجهیز غار به چند قایق و نیز تأمین روشنایی داخل آن، در تاریخ ۴ خردادماه ۱۳۵۵، غار علیصدر به بهرهبرداری رسید.
موفقیت عبدالله حاجیلو در توسعه و معرفی غار تا بحدی بود که شاه را نیز برای بازدید از غار در ۵ مهرماه ۱۳۵۵ ترغیب کرد که طی آن مقرر شد علاوه بر ارتباط برق سراسری به علیصدر و روستاهای اطراف و آسفالت راههای دسترسی به غار علیصدر، نسبت به ایجاد مهمانسرای جهانگردی در ده علیصدر اقدام شود.